W drugiej połowie lat 60. XX. Tomasz Stańko występuje m.in. w formacjach Andrzeja Trzaskowskiego i Andrzeja Kurylewicza. Jako kompozytor i solista współpracuje ze Studiem Jazzowym Polskiego Radia Jana „Ptaszyna” Wróblewskiego i autorami muzyki rozrywkowej. Na zamówienie krakowskich dominikanów komponuje „Mszę jazzową”. Przede wszystkim jednak jako główny solista współtworzy sukces kwintetu (okazjonalnie: kwartetu) Krzysztofa Komedy - w 1965 r. nagrywa z nim. m.in. legendarny album „Astigmatic”.
 
Dwa lata przed tragiczną śmiercią pianisty - w czasie gdy Komeda skupił się już niemal wyłącznie na komponowaniu muzyki filmowej - w 1967 r. Tomasz Stańko zakłada własną grupę.
 
Pierwszy zespół jest jak pierwsza kobieta, pierwsza kochanka. Najwięcej się pamięta. A kwintet był de facto moim pierwszym zespołem. Te poprzednie niby były moje, ale ten był taki prawdziwy. Formowałem go, kiedy mieszkałem w Warszawie. (…) W sekcji rytmicznej Stefański i Gonciarczyk, ludzie parę lat ode mnie młodsi, z kwartetu Zbyszka Seiferta, który wtedy grywał tylko na alcie. Wyklarował się nowy skład - Stefański, Gonciarczyk, Seifert, Muniak - i przerodził się w kwintet. Potem Seifert zaczął grać na skrzypcach i tylko czasami brał alt. Grał na skrzypcach bardzo interesująco, po coltrane’owsku. Muniak grywał na tenorze i instrumentach perkusyjnych. I w sumie zrobił się bardzo ciekawy brzmieniowo zespół. Rolę Gonciarczyka szybko przejął Suchanek, który był świeżą krwią i na tamte czasy grywał bardzo ciekawie. Miał artystyczne zacięcie, szerokie horyzonty. Interesował się sztuką. Stworzyliśmy team. Żyliśmy jak jeden organizm. Hippisowskie czasy.
(„Desperado. Autobiografia”)

Fonograficznym debiutem  grupy - i Tomasza Stańko jako lidera - jest sensacyjny album „Music for K” (Polskie Nagrania "Muza", seria Polish Jazz, vol. 22, 1970). Komponując muzykę na płytę, Stańko wykorzystuje fragmenty niezachowanej „Mszy jazzowej” zamówionej przez krakowskich dominikanów.
 
Polskie Radio nagrywa i emituje występy podczas festiwali Jazz Jamboree z roku 1967 (kwartet) i 1968-1972 (kwintet). Muzycy - gdy nie koncertują w Polsce - większość czasu spędzają w Niemczech, podróżując stamtąd po innych krajach Europy Zachodniej.  W Polsce występują sporadycznie. Z tego czasu pochodzą albumy „Jazzmessage from Poland” (koncert w Iserlohn, JG Records, 1972) oraz „Wooden Music I” (koncert w Bremie, Astigmatic Records, 2022) i „Wooden Music II (koncert w Monachium, Astigmatic Records, 2023).

Wiosną 1973 r. kwintet (w którym Bronisława Suchanka na krótko zastępuje Szwajcar Hans Hartmann) nagrywa swoje opus magnum: studyjny album „Purple Sun” (Calig Records, 1973). W tym samym roku kwintet (ponownie z Bronisławem Suchankiem) gra na Jazz Jamboree. Po latach nagranie trafi stronę A płyty „W Pałacu Prymasowskim” (Poljazz, 1983). Wkrótce zespół ostatecznie kończy działalność.